Een glas wijn om de dag af te sluiten. Een biertje tijdens een etentje. Een drankje met vrienden om te lachen en te ontspannen. Voor veel mensen hoort alcohol bij sociale momenten, rituelen en ontspanning. Maar voor sommigen verandert dat plezier langzaam in iets dat je nodig hebt om te overleven.
Alcoholverslaving is geen kwestie van zwakte of gebrek aan wilskracht. Het is een complex samenspel van biologische, psychologische en sociale factoren. Wat ooit ontspanning bood, kan een middel worden om gevoelens te verdoven, spanning te reguleren of een gevoel van controle te creëren.
1. Wat is alcoholverslaving?
Alcoholverslaving, ook bekend als alcoholgebruikstoornis, is een patroon van alcoholconsumptie dat leidt tot significante problemen of stress. Het is een gedrags- en hersenaandoening, waarin drinken steeds meer centraal staat in iemands leven en minder gecontroleerd kan worden.
De kern ligt in het beloningssysteem van de hersenen. Alcohol activeert de afgifte van dopamine, waardoor je je tijdelijk goed voelt, ontspannen of vrolijk. Het brein leert dat alcohol een oplossing biedt voor ongemak of spanning.
Wanneer drinken deze functie overneemt, wordt het gedrag compulsief. Wat ooit keuze of plezier was, wordt noodzaak.
2. Waarom drinken ontspanning kan worden
Veel mensen beginnen met alcohol om stress te verminderen, beter te ontspannen of sociale angst te temperen.
Dat kan in het begin volkomen onschuldig lijken: het glas helpt je lachen, loslaten of contact maken.
Maar alcohol doet meer dan ontspanning bieden. Het dempt emoties, tijdelijk, en creëert een valse veiligheid.
De eerste keer dat je een zwaar gevoel probeert te verdoven, voelt als verlichting. Het brein onthoudt dat.
Na verloop van tijd wordt alcohol een strategie om te overleven: niet om te genieten, maar om de dag door te komen.
3. Het brein en de valkuil van herhaling
Wanneer alcohol regelmatig wordt gebruikt om ongemak te dempen, ontstaat een neurobiologische cyclus.
-
Dopamine geeft een kortdurend beloningsgevoel.
-
De prefrontale cortex, verantwoordelijk voor zelfcontrole en rationele keuzes, wordt minder actief.
-
Het limbisch systeem, dat emoties en drang reguleert, neemt het over.
Het gevolg: stoppen voelt extreem moeilijk.
De drang wordt sterker dan de rationele intentie om te minderen.
Je hersenen hebben geleerd dat alcohol nodig is om je goed te voelen, zelfs als dat tijdelijk is.
4. Psychologische drijfveren achter alcoholverslaving
Achter elk patroon van alcoholgebruik schuilt een verhaal. Alcohol wordt vaak gebruikt om te ontsnappen, te verdoezelen of te compenseren voor iets wat je niet kunt verdragen.
a. Emotionele regulatie
Veel mensen gebruiken alcohol om gevoelens van stress, angst, verdriet of eenzaamheid te verminderen. Het is een tijdelijke uitlaatklep.
b. Sociale druk en normalisering
Alcoholverslaving groeit vaak in een context waarin drinken sociaal geaccepteerd is. Rituelen, feestjes en collega’s maken het moeilijk om te erkennen dat je gebruik problematisch wordt.
c. Coping en controle
Alcohol kan een gevoel van controle geven in een leven dat chaotisch of overweldigend aanvoelt.
Ironisch genoeg versterkt het die afhankelijkheid: hoe vaker het nodig voelt, hoe groter de drang.
5. De vicieuze cirkel van alcohol
De cyclus van alcoholverslaving is herkenbaar: spanning → drinken → tijdelijke opluchting → schuld, spijt of verminderde controle → opnieuw drinken.
De gevolgen zijn zowel fysiek als psychologisch:
-
Slaapstoornissen
-
Verstoorde stemming of angst
-
Verminderde relaties en sociale problemen
-
Verminderde prestaties op werk of studie
Hoewel deze effecten zichtbaar zijn, blijft de kern vaak onzichtbaar voor jezelf: de behoefte om te overleven, gevoelens te verdoven of tijdelijk rust te vinden.
6. Herkennen is de eerste stap
Alcoholverslaving wordt vaak pas erkend als het écht zichtbaar wordt: relaties lijden, werk presteert minder, of er is gezondheidsverlies.
Maar de eerste signalen zijn subtiel:
-
Je merkt dat je steeds vaker drinkt, ook als je het niet wilt.
-
Je gebruikt alcohol om emoties te reguleren.
-
Je voelt je onrustig als er geen mogelijkheid is om te drinken.
-
Je belooft jezelf ‘dit is de laatste keer’, maar het lukt niet.
Herkennen is geen falen. Het is het begin van inzicht en verandering.
7. Begeleiding en herstel
Herstel van alcoholverslaving is niet enkel een kwestie van stoppen.
Het gaat om begrijpen waarom drinken zo belangrijk werd, en wat eronder lag: leegte, stress, trauma, angst of eenzaamheid.
Therapie kan verschillende vormen aannemen:
-
Individuele begeleiding: werken aan persoonlijke triggers, emoties en copingstrategieën.
-
Groepstherapie: erkenning en steun ervaren bij mensen met vergelijkbare ervaringen.
-
Relatie- en gezinstherapie: alcohol raakt vaak niet alleen de drinker, maar ook de omgeving.
Belangrijk is dat herstel geen lineair proces is. Terugval is vaak onderdeel van leren. Het doel is niet perfectie, maar inzicht, zelfcompassie en nieuwe manieren om met spanning om te gaan.
8. De kracht van verbinding
Net zoals bij andere gedragsverslavingen groeit herstel in verbinding.
Met jezelf: door eerlijk te kijken naar emoties en patronen.
Met anderen: door steun te zoeken en de stilte of schaamte te doorbreken.
Onderzoek toont aan dat een ondersteunend netwerk, of het nu familie, vrienden of een coach is, de kans op duurzaam herstel sterk vergroot.
Verbinding maakt het mogelijk om niet te vluchten in alcohol, maar om te ervaren dat emoties draaglijk zijn en dat ontspanning ook zonder drank kan bestaan.
9. Terug naar balans
Het herstel van alcoholverslaving draait om herontdekken van balans.
Niet alles moet gecontroleerd worden, maar er is ruimte voor keuze en vrijheid.
Drinken kan weer iets zijn wat je wilt doen, niet iets wat je nodig hebt om te overleven.
Het vraagt moed, eerlijkheid en begeleiding. Maar wie die eerste stap zet, kan het patroon doorbreken, de drang begrijpen en de rust terugvinden.
Slotgedachte
Alcoholverslaving is geen kwestie van zwakte of falen.
Het is een signaal dat iets in je leven je teveel wordt — iets dat je probeert te verdoven met een glas, een slok of een avond uit.
Herkennen wat er werkelijk speelt, is de eerste stap naar vrijheid.
RE-KLIK met Flo – coach verslaving, intimiteit & relaties
Herkennen is de eerste stap naar herstel.